Tıbbi bitkilerin etkin madde taşıyan ilaç ham maddesi eldesi için kullandığımız organları drog olarak isimlendirilmekte. Droglar bitkisel olabildiği gibi hayvansal kaynaklı( bal, domuz yağı, deve yağı, misk,balık nefsi…) da olabilir. Aslında drog, ilaç hammaddesi elde edebildiğimiz biyolojik kaynaklı tüm maddeler şeklinde de tanımlanabilir.
Bitkisel droglar için kullandığımız tıbbi bitkileri ya doğadan toplayarak ya da kültürünü yaparak elde etmekteyiz.
Ne zaman bitkinin kültürünü yapmayı tercih ederiz?
-Drog çok kullanılıyorsa
-Yabani bitki çok yaygın değilse
-Ekimi kolaysa
Tıbbi Bitki Kültürünün Faydaları
-Küçük araziden çok miktarda drog
-Ürünün toplanması kısa zamanda yapılır
-Toplamadan sonra hemen kurutma aşamasına geçilebilir
-Gerek verim gerek etkin madde bakımından elverişli varyeteler seleksiyon yapılarak yetiştirilebilir.
Bitki Büyüme Maddeleri
-Auxinler(Oksin)
-Gibberellin
-Sitokinin
-Absisik asit ve türevleri
-Etilen
Tıbbi Bitkilerin Toplanması
Toplama zamanı drogların kalitesi üzerine etki eden en önemli faktördür.
! Bitklerdeki etkin maddelerin miktarı aşağıdaki durumlara göre değişiklik gösterir:
-Yılın belirli zamanları
-Vejetasyon dönemleri
-Günün belirli saatleri
Ephedra dalları sonbahar ve kış mevsiminde yaz aylarına göre 2 kat daha fazla alkaloit içerir.
Digitalis yapraklarındaki glikozit, gece şeker ve aglikona hidroliz olur. Sabah fotosentez yoluyla oluşan şeker aglikon ile birleşerek glikozit oluşturur.
Bitki Toplarken Dikkat Edilecek Noktalar
Yapraklar: Bitki çiçek açmaya başladığı zaman toplanmalıdır.
Çiçekler: Tamamen açılmadan tomurcuk halinde iken toplanılmalıdır.
Toprakaltı kısımlar(kök,rizom,yumru): Toprak üstü yani herba tamamen kuruyunca toplanır.
Kabuk: Bitki yapraklarını dökünce toplanır.
Meyve ve Tohum: olgunlaştıktan sonra toplanılmalıdır.
Ayrıca,
Yaprak, çiçek, ot: daima kuru havada
Kabuk: yağmurlu günlerden sonra
Kök, rizom, yumru: Yağmurdan sonra toplanması daha uygun olacaktır.
Tıbbi Bitkilerin Kurutulması
Drogların bozulmalarını önlemenin en kolay yolu onları topladıktan sona kurutmaktır. Çünkü bitkiler toplandıktan sonra enzimler etkin maddelere tesir ederek kimyasal yapılarının değişmesine sebep olurlar. Buna engel olmak için de enzimler üzerinde iki türlü çalışma yapabiliriz.
Enzimlerin aktivitesini durdurmak: KURUTMA
Enzimlerin yapısını bozmak: STABİLİZASYON
Kurutma: Bitkinin suyunun uzaklaştırılması işlemidir. Enzimlerin yapısı bozulmaz sadece aktivitesi durdurulmuş olur. Kurutma yöntemleri:
- Açık havada kurutma
- Kuru ve sıcak hava ile kurutma
- İnfraruj ile kurutma
- Liyofilizasyon ile kurutma
Stabilizasyon: Herhangi bir yöntem ile enzim tahrip edilir ve materyal kimyasal olarak sabit hale getirilmiş olur. Stabilizasyon yöntemleri:
- Kaynar Alkol yöntemi (Bourquelot Yöntemi)
- Alkol buharı yöntemi (Perrot-Goris Yöntemi)
Özet Lisans Ders Notları tüm ders notlarımın önemli noktalarını içeren yüzeysel bir çalışmadır. Çalışırken bunu göz ardı etmemenizi öneririm.
harika , elinize saglik, devamini bekliyorum
Yorumunuz için teşekkür ederim. Dilerim daha fazla yazabilirim.